"İmar nizamı" terimi, şehir planlaması ve kentsel düzenleme alanında kullanılan bir kavramdır. Bir şehir veya yerleşim alanının düzenlenmesi, kullanımı ve geliştirilmesi için belirlenen kurallar, prensipler ve yönetmeliklerin bir bütünüdür.
İmar nizamı, genellikle bir belediye veya yerel yönetim tarafından hazırlanan ve uygulanan bir planlama terimidir.. Bu terim, bir şehir veya bölgenin yapı hangi alanlarının hangi amaçlarla kullanılacağını, yapılaşma ve yerleşim düzenini, yeşil alanların konumunu, yol ve altyapı ağlarını, yapıların yükseklik ve yoğunluğunu, kamusal alanların yerini vb. belirler.
Bu süreçte imar planı dahilindeki tüm imar arsaları için yapılaşma ana kuralları belirleyen bazı kodlamalar kullanılır. Mesela A-3 yazan bir arsa için ayrık nizam 3 kat imar nizamı verildiğini gösterir. Bu kodlamalarla arsada yapılacak yapının taban alanı, bahçe durumu, çıkma durumu gibi bir çok yapı özelliği de açıklanmış olur. Ancak bazı konular teknik ve yönetmeliklerle yorumlanarak okunması gerektiğinden bir mimara veya ilgili idareye başvurulması gerekir.
İmar nizamı, yeni yapıların izin ve ruhsatlandırma süreçlerinde kullanılır ve mevcut yapılar üzerinde de düzenlemeler yapılması gerektiğinde uygulanır. Yani her inşaat parseli için ayrı ayrı kurallar belirlenirken aslında bölgenin genel yapılaşma karakteri belirlenmiş olur.
Her parselin veya bölgenin İmar nizamı, bir şehrin büyüklüğüne, ihtiyaçlarına ve özelliklerine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Her şehir veya bölgenin kendine özgü bir imar nizamı bulunabilir. Bu yapıların kat yüksekliği ve inşaat alanlarının da değişmesi demektir.
